De vertaling van onderzoeksresultaten naar de praktijk is van wezenlijk belang. Het veld speelt hier uiteraard een belangrijke rol in. Daarom zijn in het schooljaar 2013-2014 “Netwerken PO en VO” gestart.

De aparte netwerken PO en VO betreffen een structureel overleg tussen vertegenwoordigers uit het veld en de onderzoeksgroep. In de netwerken spreken we met elkaar over relevante thema’s voor onderzoek, de omzetting van onderzoekskennis en -inzichten naar de schoolpraktijk en overige thema’s die de netwerkleden van belang vinden. Het voornaamste doel van deze netwerken is om de dialoog tussen onderwijsonderzoek en onderwijspraktijk te intensiveren en, hiermee, onderzoek met een grotere praktijkrelevantie  en toepasbaarheid uit te voeren. Het onderwijsonderzoek aan de Universiteit Maastricht wordt gedreven door vragen uit de onderwijspraktijk. De vertaling van de onderzoeksresultaten naar de praktijk is hierbij van groot belang.

In de zoektocht naar concretere manieren of instrumenten die helpen het onderwijs (in de klas) te verbeteren, willen wij het onderwijsveld dichter bij de themakeuze en aard en opzet van onze onderzoeken betrekken. Hiertoe gaan wij in dialoog met de praktijk op zoek naar een aantal generieke thema’s die op elk van de scholen en besturen spelen. Dit om meerwaarde te vinden in het tackelen van problemen of vraagstukken die voor alle scholen/besturen – in meer of mindere mate –relevant zijn. De meerwaarde van het netwerk ligt in het in gezamenlijkheid bepalen van onderzoeksthema’s die voortkomen uit de behoeften van scholen/besturen, vanuit het gezamenlijke doel om zoveel mogelijk talent te benutten, van zowel leerlingen als onderwijsprofessionals.

Opzet en uitvoering Netwerk VO

In het Netwerk VO zijn nagenoeg alle Limburgse besturen voor voortgezet onderwijs vertegenwoordigd. De netwerkleden zijn een representatieve mix van (midden)managers en stafmedewerkers die zich specifiek met onderwijsontwikkeling bezig houden, al dan niet op bestuursniveau.

Tussen januari en de zomervakantie van 2014 hebben twee bijeenkomsten van het netwerk plaatsgevonden. In de eerste bijeenkomst is voornamelijk met elkaar gesproken over het vertalen van onderzoeksresultaten naar de praktijk. Hoe worden resultaten momenteel gepresenteerd/ontsloten? Wat zouden waardevolle aanvullende thema’s zijn? En hoe kunnen de onderzoeksresultaten behulpzaam zijn bij het verbeteren van het onderwijs op de scholen? Tijdens de bijeenkomst is eveneens gesproken over de toepassing van het Inventaaronderzoek en de terugkoppeling.

In de tweede bijeenkomst is deze discussie verder uitgediept en is het plan gevormd om in het najaar van 2014 een gezamenlijke conferentie te organiseren rond een van de door de netwerkleden aangedragen thema’s. Op deze conferentie zouden zowel onderzoeksactiviteiten en -resultaten als good practices uit het veld gepresenteerd worden. Daarnaast is het idee geopperd om een werkgroep te starten die zich bezighoudt met de mogelijkheid tot het (zoveel mogelijk) koppelen van data, zodat de ‘onderzoekslast’ per school zo klein mogelijk wordt. Tijdens de beide bijeenkomsten is de onwenselijke overlap van het steeds groter wordende aantal onderzoeks-/enquêteverzoeken nadrukkelijk naar voren gekomen. Dit vergt steeds meer tijd van de participerende scholen en leidt – naar alle waarschijnlijkheid – tot minder betrouwbare onderzoeksresultaten, omdat de zin tot serieus meedoen bij velen afneemt met het toenemend aantal enquêtemomenten.

In de derde bijeenkomst – die gepland staat voor oktober 2014 – worden een aantal concrete verbetervoorstellen voor lopend onderzoek en de terugkoppeling gepresenteerd. Tijdens deze bijeenkomst zullen we er met elkaar over spreken in hoeverre deze verbeterslagen aan de verwachtingen van de netwerkleden voldoen (met als doel de toepassingsmogelijkheden van Inventaar te vergroten). Wij vragen de netwerkleden om na afloop van de bijeenkomst ook met andere collega’s naar de verbetervoorstellen te kijken. Daarnaast spreken we verder over de opzet en inrichting van de gezamenlijke conferentie: wat wordt het thema, hoe richten we de middag in en wie nodigen we uit? Tot slot zullen we de ‘bemensing’ van de datawerkgroep bespreken en een concrete opdracht aan deze werkgroep formuleren.

Opbrengsten Netwerk VO

Belangrijkste uitkomst van het Netwerk VO tot op heden is dat er veel onderzoek plaatsvindt op de scholen, maar dat de resultaten van deze onderzoeken nog te weinig het niveau van de klas/docent bereiken. Onderzoeksresultaten missen in te veel gevallen praktische toepassingsmogelijkheden en/of eigenaars. Het moet voor docenten duidelijk zijn wat de mogelijke effecten van onderzoek zijn op het/hun onderwijs, zowel waarneembaar als meetbaar. Daarnaast is meermalen opgemerkt dat we met elkaar niet per se de meerwaarde moeten zoeken in het doen van meer onderzoek, maar veeleer winst moeten halen uit het “behapbaar maken” van de huidige onderzoeksresultaten en -rapportages. Hierin valt nog een wereld te winnen, alvorens ons op nieuwe werelden te storten.

Een aantal van de concrete verbetersuggesties die de het Netwerk VO tot dusverre heeft opgeleverd zijn:

Suggesties ter verbetering Limburgse onderwijsmonitor:

• Verbetering van de aantrekkelijkheid van de terugkoppeling, voornamelijk met oog op de aansluiting bij de belevingswereld van docenten
• Modernere, eenvoudiger visualisaties
• Andere benchmark dan regiobenchmark
• Digitale verspreiding

Suggesties voor thematische toevoegingen:

• Overgang PO-VO
• Toegevoegde waarde, zowel op school- als klasniveau
• Effecten van zittenblijven
• Motivatie van leerlingen
• Effect van veranderende beleidsmaatregelen op onderwijs(resultaten)
• Brede ontwikkeling (scholen krijgen steeds meer maatschappelijke vraagstukken op zich afgevuurd; wat krijgen kinderen al van huis mee?)
• Onderzoekende houding docenten (professionalisering)
• Gepersonaliseerd leren

Het Netwerk VO wordt geleid door Annemarie Neeleman en Raoul Haenbeukers.