Wat is jouw favoriete curriculum?

Vlak voor de zomer van dit jaar hebben alle havo-vwo eersteklassers en alle havo leerlingen van de klassen 2 en 3 van een lyceum in de provincie Utrecht een enquête voorgelegd gekregen over wat hun ideale schoolrooster was (N=474). Ze mochten opgeven hoeveel uur ze van elk vak les wilden, en op welk uur en op welke dag ze deze lessen wilden hebben. De enquête was bedoeld om de schoolleiding en onderzoekers van de academische werkplaats Onderwijs (Universiteit Maastricht en Inspectie van het Onderwijs) inzicht te geven in waar in het rooster de leerlingen vinden dat er uren geschrapt mogen worden. De leerlingen werd gevraagd het aantal uren les hetzelfde te houden als het toenmalige rooster (28 uur voor de 1^ste en 2^de klas en 27 uur voor de 3^de klas) en alleen uit de bestaande vakken te kiezen.

Aantal uur per vak

Tabel 1 geeft van een aantal kernvakken aan hoeveel leerlingen meer of minder uur wilden. Het eerste dat opvalt aan tabel 1 is dat veel leerlingen aangeven hetzelfde aantal uur les in een vak te willen als dat bij het huidige curriculum het geval is. Of dit is omdat de leerlingen het huidige rooster wel goed vinden, of omdat ze niet doorhadden dat ze zo creatief met hun rooster mochten zijn als ze wilden, is niet duidelijk.

 Tabel 1: Percentage leerlingen dat minder, meer of hetzelfde aantal uur les per vak

Tabel 1 laat ook zien dat voor een deel leerlingen antwoorden zoals verwacht: Net iets meer dan de helft van de leerlingen willen meer lichamelijke opvoeding (lo) dan ze bij invullen van de enquête hadden, terwijl 40% van de leerlingen tevreden was met de hoeveelheid lo. Een kleine zestig procent van de leerlingen wil minder Duits, terwijl 20% meer Engels wil.

Per leerjaar kunnen deze resultaten behoorlijk verschillen. Vooral leerlingen in klas 3 willen meer LO (38,6% versus 43,9% versus 71,7%), waarschijnlijk omdat leerlingen in klas 3 nog maar 1 uur LO hebben. Leerlingen uit klas 1 willen behoorlijk minder Nederlands dan leerlingen in klas 2 en 3 (40,0% versus 9,8 en 10,7%). Leerlingen uit de leerjaren 2 en 3 willen vaker meer Engels (29,48% en 28,3%), terwijl 32,1% van de leerlingen uit klas 1 minder Engels wilt. Hierbij moet opgemerkt worden dat de klas 1 leerlingen bestaan uit havo en vwo brugklas leerlingen, terwijl leerlingen in klas 2 en 3 alleen havisten zijn. Misschien is het dus wel zo dat vwo-ers in het algemeen minder Engels willen dan havisten en is het daarom dat de brugklassers minder Engels willen.

Andere resultaten zijn iets minder verwacht: bijvoorbeeld dat leerlingen die meer talen willen, juist vooral minder uur creatieve vakken willen (en andersom), waarbij de creatieve vakken tekenen, handvaardigheid, CKV, drama en muziek zijn. Leerlingen die meer uur in de alfavakken willen, willen dus niet meer uur in ieder willekeurig alfavak, maar hebben we voorkeur voor of talen of de creatieve vakken. Dit resultaat zien we ook als we de leerlingen per leerjaar en als we de jongens en de meisjes los bekijken.

Als we alle leerlingen nemen dan willen de leerlingen die het liefste meer uren bètavakken (wiskunde, scheikunde, natuurkunde, biologie) hebben, het liefst minder uur les hebben in geschiedenis, aardrijkskunde en economie (en andersom). Maar als we per jaar kijken dan zien we dat dit resultaat vooral komt door leerlingen in leerjaar 3. De “bèta-leerlingen” in de leerjaren 1 en 2 willen juist eerder minder creatieve uren dan minder geschiedenis, aardrijkskunde en economie.

Rooster

De leerlingen hebben ook hun ideale rooster ingevuld. Het is de leerlingen gevraagd om de uren zoals zij ze per vak willen te verdelen over hun huidige rooster. Het huidige rooster bestond uit 28 uur voor de 1^ste en 2^de klas en 27 uur voor de 3^de klas verdeeld over 8 uur per dag. Het merendeel van de leerlingen (meer dan 90%) houdt elke dag het vijfde uur vrij als pauze tussen de lessen. Daarnaast zien we dat de leerlingen liever de laatste uren vrij hebben (meer dan 98% vult dit in), dan de eerste uren. Op woensdag en vrijdag het laatste uur wil zelfs niemand les hebben. Het eerste uur wordt het vaakst leeg gelaten op woensdag. Op die dag kiest maar 28,3% van de leerlingen voor les hebben. Op de tweede plaats staat maandag met 16,2% die kies voor een vrij eerst uur op maandag.

Keuzevakken

We hebben de leerlingen ook nog gevraagd naar in welke andere vakken die nu niet op hun rooster staan ze ook graag les zouden willen hebben. De meest voorkomende antwoorden waren Spaans (5,3%), Techniek (2,3%), Koken of Bakken (2,1%) en Informatica (1,7%). Waarbij meisjes vooral Spaans (6,4%, 17 van de 297 meisjes) en Koken of Bakken willen (3,8%, 10 meisjes), en jongens vooral Informatica en Spaans (beide 4,2%, 8 van de 193 jongens). Ook voor de keuzevakken zijn verschillen per leerjaar te zijn, zo wil bijvoorbeeld 9,4% van de derdeklassers Spaans en 6,4% van de eersteklassers Techniek.

Tot slot

Wat leert ons dit nu? Opvallend vinden wij vooral dat leerlingen vooral kleine wijzigingen in het rooster voorstellen, En dat ze niet later willen beginnen, maar liever woensdag- en vrijdagmiddag vrij hebben. Voor de schoolleiding is het vooral interessant dat leerlingen vinden dat er minder tijd aan sommige vakken besteedt hoeft te worden, waarmee er ruimte in het curriculum ontstaat. In het verdere onderzoek gaan we experimenteren met een bijzondere invulling van deze ruimte, namelijk praktijkgericht onderwijs in de techniek.